Εισαγωγή στις ψηφιακές υπογραφές
Τι είναι οι ψηφιακές υπογραφές και πώς μπορώ να αποκτήσω ψηφιακή υπογραφή στην Ελλάδα;
DIGITAL SKILLS
Stefanos Evangelou and Grok 3
3/27/20251 λεπτά ανάγνωσης
Εισαγωγή στις ψηφιακές υπογραφές
Αυτό το άρθρο απευθύνεται σε άτομα χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις στην Πληροφορική και στοχεύει να εξηγήσει τις διαφορές μεταξύ φυσικής υπογραφής, ψηφιακής εικόνας υπογραφής και αληθινής ψηφιακής υπογραφής, καθώς και να παρουσιάσει τις διαθέσιμες τεχνολογίες και λογισμικά για ψηφιακές υπογραφές. Στο τέλος, περιλαμβάνεται οδηγός βήμα-βήμα για την απόκτηση δωρεάν ψηφιακής υπογραφής από Έλληνες πολίτες, τόσο για φυσικά πρόσωπα όσο και για επιχειρήσεις, με χρήση hardware ή λογισμικού από συμβεβλημένους με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης φορείς.
Τι είναι η φυσική υπογραφή;
Η φυσική υπογραφή είναι η γνωστή μας υπογραφή με στυλό σε χαρτί. Είναι μοναδική για κάθε άτομο και χρησιμοποιείται για να επιβεβαιώσει την ταυτότητα ή τη συμφωνία σε έγγραφα. Ωστόσο, μπορεί να πλαστογραφηθεί ή να αντιγραφεί, και δεν είναι κατάλληλη για ψηφιακές συναλλαγές.
Τι είναι η ψηφιακή εικόνα υπογραφής;
Η ψηφιακή εικόνα υπογραφής δημιουργείται είτε με τη χρήση γραφίδας σε υπολογιστή είτε σκανάροντας την υπογραφή σας και ενσωματώνοντάς την σε ψηφιακό έγγραφο, όπως στο Microsoft Word. Είναι απλά μια εικόνα, χωρίς κρυπτογραφική προστασία, και μπορεί να αντιγραφεί εύκολα, οπότε δεν είναι ασφαλής για ευαίσθητα έγγραφα.
Τι είναι η αληθινή ψηφιακή υπογραφή;
Η αληθινή ψηφιακή υπογραφή χρησιμοποιεί κρυπτογραφία με δημόσιο και ιδιωτικό κλειδί. Ο υπογράφων έχει ένα ιδιωτικό κλειδί, και ο παραλήπτης μπορεί να επαληθεύσει την υπογραφή με το δημόσιο κλειδί. Εγγυάται ότι το έγγραφο δεν έχει αλλοιωθεί και ότι το υπέγραψε ο σωστός άνθρωπος. Απαιτεί είτε hardware token (USB stick) είτε λογισμικό, και στην Ελλάδα παρέχεται μέσω της Αρχής Πιστοποίησης του Ελληνικού Δημοσίου (ΑΠΕΔ). Υπάρχει διαφορά μεταξύ της ψηφιακής βεβαίωσης εγγράφων (docs.gov.gr) και της κρυπτογραφικής ψηφιακής υπογραφής, με την πρώτη να είναι πιο απλή αλλά λιγότερο ασφαλής για νομικά έγγραφα.
Πώς μπορώ να αποκτήσω δωρεάν ψηφιακή υπογραφή στην Ελλάδα;
Για την αληθινή ψηφιακή υπογραφή, το πιστοποιητικό από την ΑΠΕΔ είναι δωρεάν, αλλά πρέπει να αγοράσετε το hardware token (περίπου 20-50 ευρώ, ανάλογα με τον προμηθευτή). Εξετάζονται εναλλακτικές με χρήση αποκλειστικώς λογισμικού που υλοποιεί την διαδικασία των ψηφιακών υπογραφών, χωρίς ανάγκη για χρήση hardware token.
Εναλλακτικά, μέσω της υπηρεσίας https://www.gov.gr/ipiresies/polites-kai-kathemerinoteta/psephiaka-eggrapha-gov-gr/psephiake-bebaiose-eggraphou, μπορείτε να βεβαιώσετε ψηφιακά έγγραφα δωρεάν χρησιμοποιώντας τους κωδικούς Taxisnet ή web banking, χωρίς να χρειάζεται hardware. Η διαδικασία περιλαμβάνει είσοδο στην πλατφόρμα, ανέβασμα του εγγράφου και εισαγωγή κωδικού επιβεβαίωσης που λαμβάνετε στο κινητό σας.
Διαφορές μεταξύ των τύπων υπογραφών
Φυσική Υπογραφή
Η φυσική υπογραφή είναι η παραδοσιακή μέθοδος υπογραφής με στυλό σε χαρτί. Είναι μοναδική για κάθε άτομο και χρησιμοποιείται για την επιβεβαίωση ταυτότητας ή συμφωνίας σε έγγραφα. Ωστόσο, έχει περιορισμούς, όπως η δυνατότητα πλαστογράφησης ή αντιγραφής, και δεν είναι κατάλληλη για ψηφιακές συναλλαγές. Σε νομικό επίπεδο, θεωρείται η βασική μορφή υπογραφής, αλλά δεν προσφέρει την ασφάλεια που απαιτείται σε ψηφιακό περιβάλλον.
Ψηφιακή Εικόνα Υπογραφής
Η ψηφιακή εικόνα υπογραφής δημιουργείται είτε με τη χρήση γραφίδας σε υπολογιστή (π.χ., tablet) είτε σκανάροντας την υπογραφή σας και ενσωματώνοντάς την σε ψηφιακό έγγραφο, όπως σε αρχεία Microsoft Word ή PDF. Αυτή η μέθοδος είναι απλή, καθώς μπορεί να γίνει με λογισμικά όπως το Adobe Acrobat ή το Microsoft Word, αλλά είναι απλά μια εικόνα χωρίς κρυπτογραφική προστασία. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να αντιγραφεί και να χρησιμοποιηθεί σε άλλα έγγραφα, καθιστώντας την ανασφαλή για ευαίσθητα ή νομικά έγγραφα. Είναι κατάλληλη μόνο για μη επίσημες χρήσεις, όπως προσωπικά emails ή απλά έγγραφα.
Αληθινή Ψηφιακή Υπογραφή (Digital Signature)
Η αληθινή ψηφιακή υπογραφή, γνωστή και ως κρυπτογραφική ψηφιακή υπογραφή, βασίζεται σε τεχνολογία δημόσιου και ιδιωτικού κλειδιού (public/private key encryption). Ο υπογράφων χρησιμοποιεί το ιδιωτικό του κλειδί για να δημιουργήσει την υπογραφή, η οποία συνδέεται μαθηματικά με το περιεχόμενο του εγγράφου. Ο παραλήπτης μπορεί να επαληθεύσει την υπογραφή χρησιμοποιώντας το δημόσιο κλειδί, διασφαλίζοντας ότι το έγγραφο δεν έχει αλλοιωθεί και ότι το υπέγραψε ο σωστός άνθρωπος. Αυτή η μέθοδος προσφέρει υψηλή ασφάλεια και νομική ισχύ, ιδιαίτερα για επίσημα έγγραφα, συμβάσεις και δημόσιες υπηρεσίες.
Στην Ελλάδα, η αληθινή ψηφιακή υπογραφή παρέχεται μέσω της Αρχής Πιστοποίησης του Ελληνικού Δημοσίου (ΑΠΕΔ), η οποία εκδίδει ψηφιακά πιστοποιητικά (digital certificates) που συμμορφώνονται με τον Κανονισμό eIDAS της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτά τα πιστοποιητικά είναι απαραίτητα για την υλοποίηση ψηφιακών υπογραφών και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε έγγραφα, λογισμικό που δημιουργούν προγραμματιστές και άλλες εφαρμογές.
Τεχνολογίες και Λογισμικά για Ψηφιακές Υπογραφές
Για την ψηφιακή εικόνα υπογραφής, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε απλά εργαλεία, όπως:
Microsoft Word: Ενσωματώνει εικόνες υπογραφών μέσω της επιλογής "Εισαγωγή" > "Εικόνα".
Adobe Acrobat: Επιτρέπει τη δημιουργία και εισαγωγή υπογραφών με τη χρήση γραφίδας ή σκαναρισμένων εικόνων.
Google Docs: Υποστηρίζει την εισαγωγή εικόνων υπογραφών μέσω του εργαλείου "Σχεδίαση".
Για την αληθινή ψηφιακή υπογραφή, απαιτούνται πιο εξειδικευμένα λογισμικά και hardware:
Hardware Token (USB Stick): Συσκευές όπως το Safenet 5110cc/Gemalto/Thales (ID Prime MD) ή Oberthur/IDEMIA (Cosmo v8.1 R2) χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση του ιδιωτικού κλειδιού. Πρέπει να αγοραστούν από προμηθευτές IT, με κόστος περίπου 20-50 ευρώ.
Middleware: Το BIT4ID middleware είναι απαραίτητο για την έκδοση πιστοποιητικού και είναι διαθέσιμο δωρεάν από την ιστοσελίδα της ΑΠΕΔ (BIT4ID Downloads).
Λογισμικό για Επαλήθευση: Εφαρμογές όπως το Adobe Acrobat Pro ή το Docusign υποστηρίζουν την επαλήθευση και χρήση ψηφιακών υπογραφών, με κόστος συνδρομής για προχωρημένες λειτουργίες.
Επιπλέον, η πλατφόρμα https://www.gov.gr/ipiresies/polites-kai-kathemerinoteta/psephiaka-eggrapha-gov-gr/psephiake-bebaiose-eggraphou προσφέρει δωρεάν υπηρεσία ψηφιακής βεβαίωσης εγγράφων, η οποία επιτρέπει την ψηφιακή υπογραφή και πιστοποίηση εγγράφων χωρίς hardware, χρησιμοποιώντας κωδικούς Taxisnet ή web banking. Αυτή η υπηρεσία είναι ιδανική για απλές ανάγκες, αλλά μπορεί να μην έχει την ίδια νομική ισχύ με την κρυπτογραφική ψηφιακή υπογραφή για ορισμένα επίσημα έγγραφα.
Οδηγός Βήμα-Βήμα για Απόκτηση Ψηφιακής Υπογραφής
Για Φυσικά Πρόσωπα
Η διαδικασία για την απόκτηση αληθινής ψηφιακής υπογραφής μέσω της ΑΠΕΔ περιλαμβάνει τα εξής βήματα:
Αγορά Hardware Token: Επιλέξτε και αγοράστε μια συμβατή συσκευή (π.χ., Safenet 5110cc/Gemalto/Thales ID Prime MD) από προμηθευτή IT. Το κόστος κυμαίνεται από 20-50 ευρώ, και πρέπει να εξασφαλίσετε ότι περιλαμβάνονται οι κατάλληλοι οδηγοί (drivers) και κωδικοί πρόσβασης (PIN/PUK).
Εγκατάσταση Οδηγών (Drivers): Κατεβάστε και εγκαταστήστε τους κατάλληλους οδηγούς για το λειτουργικό σας σύστημα (Windows, macOS) από την ιστοσελίδα της ΑΠΕΔ ή του κατασκευαστή. Παραδείγματα:
Για Safenet 5110cc: SAC 10.8.2169 R6 για Windows 10, 11 (SAC Downloads).
Για Oberthur/IDEMIA: AWP 5.3.4 για Windows (AWP Downloads).
Εγκατάσταση Middleware: Κατεβάστε και εγκαταστήστε το BIT4ID middleware από την ιστοσελίδα της ΑΠΕΔ (BIT4ID Downloads) για να υποστηρίξετε την έκδοση του πιστοποιητικού.
Υποβολή Αίτησης: Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα gov.gr και επιλέξτε "είσοδο στην υπηρεσία". Χρησιμοποιήστε τους κωδικούς Taxisnet ή web banking από τράπεζες όπως Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς, κ.ά. Συμπληρώστε την Υπεύθυνη Δήλωση, χρησιμοποιώντας την ταυτότητά σας (αστυνομική/στρατιωτική) ή διαβατήριο για επαλήθευση. Βεβαιωθείτε ότι τα στοιχεία σας ταιριάζουν ακριβώς με την ταυτότητά σας, αλλιώς η αίτηση θα απορριφθεί.
Αίτηση Πιστοποιητικού: Συνδεθείτε στο APED Citizen Portal με τους κωδικούς Taxisnet. Υποβάλετε αίτηση για Εγκεκριμένο Πιστοποιητικό Ψηφιακής Υπογραφής, προσθέτοντας προαιρετικά στοιχεία επικοινωνίας (email, διεύθυνση). Λάβετε κωδικό επιβεβαίωσης μέσω SMS και ολοκληρώστε τη διαδικασία. Η ταυτοποίηση μπορεί να γίνει απομακρυσμένα (μέσα σε 3 ημέρες) ή σε ΚΕΠ, με σταθερή σύνδεση internet και κατάλληλο φωτισμό.
Η διαδικασία συνήθως ολοκληρώνεται μέσα σε 2-3 ημέρες, αλλά πρέπει να ολοκληρωθεί εντός 45 ημερών από την ταυτοποίηση, αλλιώς ακυρώνεται.
Εναλλακτικές Επιλογές για Επιχειρήσεις
Για νομίμους εκπροσώπους εταιρειών (ΣΑ, ΕΠΕ, ΠΚ), υπάρχει η δυνατότητα απόκτησης "άυλης" ψηφιακής υπογραφής μέσω της ίδιας διαδικασίας, με σύνδεση στο ΓΕΜΗ και επιλογή φυσικών προσώπων ως εκπροσώπων. Η διαδικασία περιλαμβάνει ταυτοποίηση μέσω email και, σε ορισμένες περιπτώσεις, επίσκεψη σε ΚΕΠ για επιβεβαίωση.
Ψηφιακή Βεβαίωση Εγγράφου μέσω docs.gov.gr
Για απλούστερες ανάγκες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την υπηρεσία docs.gov.gr για ψηφιακή βεβαίωση εγγράφων. Η διαδικασία είναι:
Συνδεθείτε με κωδικούς Taxisnet ή web banking στο https://www.gov.gr/ipiresies/polites-kai-kathemerinoteta/psephiaka-eggrapha-gov-gr/psephiake-bebaiose-eggraphou.
Ανεβάστε το PDF έγγραφο που θέλετε να βεβαιώσετε.
Εισάγετε τον κωδικό επιβεβαίωσης (OTP) που λαμβάνετε στο κινητό σας.
Το έγγραφο αποθηκεύεται στην "Θυρίδα Πολίτη" (my.gov.gr) και μπορεί να αποσταλεί ηλεκτρονικά ή να εκτυπωθεί.
Αυτή η μέθοδος είναι δωρεάν και δεν απαιτεί hardware, αλλά μπορεί να μην έχει την ίδια νομική ισχύ με την κρυπτογραφική ψηφιακή υπογραφή για ορισμένα επίσημα έγγραφα.
Πίνακας Σύγκρισης Επιλογών
Δείτε τον σχετικό πίνακα στην αρχή του παρόντος άρθρου για μια εποπτική εικόνα των βασικών διαφορών μεταξύ των διαθέσιμων επιλογών για ψηφιακές υπογραφές.
Συμπεράσματα και τελικές σκέψεις
Ελπίζουμε το παρόν άρθρο να αποτέλεσε μια καλή εισαγωγή στο να κατανοήσετε την χρήση των ψηφιακών υπογραφών στην Ελλάδα. Με βάση την ανωτέρω ανάλυση των διαθέσιμων επιλογών, η αληθινή ψηφιακή υπογραφή προσφέρει την υψηλότερη ασφάλεια και νομική ισχύ, αλλά απαιτεί αγορά hardware token. Η ψηφιακή βεβαίωση μέσω docs.gov.gr είναι μια δωρεάν εναλλακτική για απλές ανάγκες, χωρίς την ανάγκη για hardware. Επιλέξτε ανάλογα με τις ανάγκες σας, με την ΑΠΕΔ να είναι η καλύτερη επιλογή για επίσημα έγγραφα.
Δυστυχώς στην Ελλάδα ακόμα σε πολλές διαδικασίες του δημόσιου αλλά και του ιδιωτικού τομέα δεν υπάρχει πλήρης υιοθέτηση των ψηφιακών υπογραφών με αποτέλεσμα να χάνεται πολύς χρόνος στην γραφειοκρατία (χρήση χειρόγραφων υπογραφών) καθώς και στην πιστοποίηση εγγράφων με χειροκίνητο τρόπο από δικηγόρο. Ελπίζουμε στην πλήρη υιοθέτηση ψηφιακών υπογραφών αλλά ποτέ να μην ξεχνούμε ότι η εισαγωγή των ψηφιακών μεθόδων στην ζωή μας πάντα επιφέρει ένα επιπρόσθετο βαθμό προσωπικής ευθύνης για την διαχείριση των προσωπικών μας δεδομένων και επαγρύπνηση σε θέματα σχετικά με την ασφάλεια των ψηφιακών μας πιστοποιητικών.